Што не так з сістэмай адукацыі і як гэта выправіць

Таццяна Кавалёнак

сакавік 2023

Хто толькі не крытыкуе беларускую сістэму адукацыі. Ёсць за што – яна дае ўсё менш актуальныя веды і навыкі, а да таго злілася з аўтарытарным апаратам улады. Падаецца, пакуль увесь свет дыджыталізаваўся, укараняў інавацыі і практыкаваўся ў свабодзе слова, у беларускіх школах і ўніверсітэтах прыдумвалі новыя папяровыя справаздачы і абмежаванні. Ці можна выплысці з такога глыбокага аўтарытарна-бюракратычнага апускання? Так. І нават можна зрабіць гэта з поспехам для будучыні краіны.

Што не так з сістэмай адукацыі?

Таццяна Кавалёнак

Кансультантка Цэнтра новых ідэй
Магістр міжнароднага развіцця і адукацыі Універсітэта Ньюкасла (Вялікабрытанія). З 2015-га года займаецца нефармальнай адукацыяй моладзі, а апошнім часам – грамадзянскай і прафесійнай адукацыяй дарослых.

Што не так з беларускай адукацыяй

Строгі кантроль замест разумнай аўтаноміі

Пасля 2020-га года беларуская адукацыя – гэта сістэма найвышэйшай палітычнай абумоўленасці і цэнтралізацыі. Татальны кантроль з боку дзяржавы прывёў да таго, што знікаюць апошнія апірышчы разнастайнасці і свабоды – у 2022-ім годзе за некалькі тыдняў былі зачыненыя амаль усе прыватныя школы. Іх не тое каб было шмат (усяго 35), але яны стваралі важныя пункты інавацый у плане рэсурсаў, якія ёсць у карыстанні, і большай адказнасці за якасць навучання. Чаму строгі кантроль і аднастайнасць шкодныя для якаснай адукацыі? Самае відавочнае – гэта дрэнна адбіваецца на выніках навучання. Даныя глабальнага даследавання PISA кажуць: чым больш аўтаноміі ў школаў пры размеркаванні рэсурсаў і большая адказнасць за вынік, тым лепшыя вынікі вучняў.

Калі бацькі адпраўляюць дзяцей у школу ці ўніверсітэт, яны спадзяюцца, што там ім даюць дастаткова якасныя веды. На практыцы, паводле даных таго ж даследавання PISA, 15-гадовыя беларускія школьнікі паказвалі вынікі ніжэйшыя за сярэднія па ўсіх катэгорыях сярод 79 краін-удзельніц: 475 – па чытанні пры сярэднім 487; 472 і 471 – па матэматыцы і прыродазнаўчых навуках адпаведна пры сярэднім 489.

Шкада, прасачыць за тым, як будуць (і ці будуць увогуле) змяняцца вынікі беларускіх школьнікаў на прыкладзе даследавання PISA мы не зможам – нас з яго выключылі.

Строгі кантроль замест разумнай аўтаноміі

Пасля 2020-га года беларуская адукацыя – гэта сістэма найвышэйшай палітычнай абумоўленасці і цэнтралізацыі. Татальны кантроль з боку дзяржавы прывёў да таго, што знікаюць апошнія апірышчы разнастайнасці і свабоды – у 2022-ім годзе за некалькі тыдняў былі зачыненыя амаль усе прыватныя школы. Іх не тое каб было шмат (усяго 35), але яны стваралі важныя пункты інавацый у плане рэсурсаў, якія ёсць у карыстанні, і большай адказнасці за якасць навучання. Чаму строгі кантроль і аднастайнасць шкодныя для якаснай адукацыі? Самае відавочнае – гэта дрэнна адбіваецца на выніках навучання. Даныя глабальнага даследавання PISA кажуць: чым больш аўтаноміі ў школаў пры размеркаванні рэсурсаў і большая адказнасць за вынік, тым лепшыя вынікі вучняў.

Калі бацькі адпраўляюць дзяцей у школу ці ўніверсітэт, яны спадзяюцца, што там ім даюць дастаткова якасныя веды. На практыцы, паводле даных таго ж даследавання PISA, 15-гадовыя беларускія школьнікі паказвалі вынікі ніжэйшыя за сярэднія па ўсіх катэгорыях сярод 79 краін-удзельніц: 475 – па чытанні пры сярэднім 487; 472 і 471 – па матэматыцы і прыродазнаўчых навуках адпаведна пры сярэднім 489.

Шкада, прасачыць за тым, як будуць (і ці будуць увогуле) змяняцца вынікі беларускіх школьнікаў на прыкладзе даследавання PISA мы не зможам – нас з яго выключылі.

Строгі кантроль замест разумнай аўтаноміі

Пасля 2020-га года беларуская адукацыя – гэта сістэма найвышэйшай палітычнай абумоўленасці і цэнтралізацыі. Татальны кантроль з боку дзяржавы прывёў да таго, што знікаюць апошнія апірышчы разнастайнасці і свабоды – у 2022-ім годзе за некалькі тыдняў былі зачыненыя амаль усе прыватныя школы. Іх не тое каб было шмат (усяго 35), але яны стваралі важныя пункты інавацый у плане рэсурсаў, якія ёсць у карыстанні, і большай адказнасці за якасць навучання. Чаму строгі кантроль і аднастайнасць шкодныя для якаснай адукацыі? Самае відавочнае – гэта дрэнна адбіваецца на выніках навучання. Даныя глабальнага даследавання PISA кажуць: чым больш аўтаноміі ў школаў пры размеркаванні рэсурсаў і большая адказнасць за вынік, тым лепшыя вынікі вучняў.

Калі бацькі адпраўляюць дзяцей у школу ці ўніверсітэт, яны спадзяюцца, што там ім даюць дастаткова якасныя веды. На практыцы, паводле даных таго ж даследавання PISA, 15-гадовыя беларускія школьнікі паказвалі вынікі ніжэйшыя за сярэднія па ўсіх катэгорыях сярод 79 краін-удзельніц: 475 – па чытанні пры сярэднім 487; 472 і 471 – па матэматыцы і прыродазнаўчых навуках адпаведна пры сярэднім 489.

Шкада, прасачыць за тым, як будуць (і ці будуць увогуле) змяняцца вынікі беларускіх школьнікаў на прыкладзе даследавання PISA мы не зможам – нас з яго выключылі.

Паскораная ідэалагізацыя і мілітарызацыя замест крэатыўнага мыслення

Увядзенне новых ідэалагічных курсаў ва ўніверсітэтах, ідэалагічныя гадзіны ў школах і новаўтвораныя вайсковыя клубы афарбоўваюць адукацыйны працэс у патрэбныя сістэме вайскова-патрыятычныя колеры, што перагружае і без таго перапоўненыя расклады навучэнцаў. Улады спрабуюць «прашыць» юных грамадзянаў аўтарытарнымі ўстаноўкамі, не пакідаючы прасторы для крэатыўнага мыслення.

Улічваючы, што для беларускіх зумераў шчырасць, праўдзівасць і жыццярадаснасць з’яўляюцца асноўнымі каштоўнасцямі, то ўсталяваць такую «прашыўку» будзе дастаткова складана, а недавер да адукацыйных інстытутаў будзе расці. Прытым частка юных розумаў будзе паддавацца ідэалагічнаму ціску, што абяцае нам напругу ў грамадстве.

Паскораная ідэалагізацыя і мілітарызацыя замест крэатыўнага мыслення

Увядзенне новых ідэалагічных курсаў ва ўніверсітэтах, ідэалагічныя гадзіны ў школах і новаўтвораныя вайсковыя клубы афарбоўваюць адукацыйны працэс у патрэбныя сістэме вайскова-патрыятычныя колеры, што перагружае і без таго перапоўненыя расклады навучэнцаў. Улады спрабуюць «прашыць» юных грамадзянаў аўтарытарнымі ўстаноўкамі, не пакідаючы прасторы для крэатыўнага мыслення.

Улічваючы, што для беларускіх зумераў шчырасць, праўдзівасць і жыццярадаснасць з’яўляюцца асноўнымі каштоўнасцямі, то ўсталяваць такую «прашыўку» будзе дастаткова складана, а недавер да адукацыйных інстытутаў будзе расці. Прытым частка юных розумаў будзе паддавацца ідэалагічнаму ціску, што абяцае нам напругу ў грамадстве.

Паскораная ідэалагізацыя і мілітарызацыя замест крэатыўнага мыслення

Увядзенне новых ідэалагічных курсаў ва ўніверсітэтах, ідэалагічныя гадзіны ў школах і новаўтвораныя вайсковыя клубы афарбоўваюць адукацыйны працэс у патрэбныя сістэме вайскова-патрыятычныя колеры, што перагружае і без таго перапоўненыя расклады навучэнцаў. Улады спрабуюць «прашыць» юных грамадзянаў аўтарытарнымі ўстаноўкамі, не пакідаючы прасторы для крэатыўнага мыслення.

Улічваючы, што для беларускіх зумераў шчырасць, праўдзівасць і жыццярадаснасць з’яўляюцца асноўнымі каштоўнасцямі, то ўсталяваць такую «прашыўку» будзе дастаткова складана, а недавер да адукацыйных інстытутаў будзе расці. Прытым частка юных розумаў будзе паддавацца ідэалагічнаму ціску, што абяцае нам напругу ў грамадстве.

Адукацыя перастае выконваць функцыі сацыяльнага ліфта

Сучасная беларуская адукацыя – гэта гісторыя пра вялікую няроўнасць. Апошнія даныя PISA-2018 паказваюць, што ў Беларусі на сацыяльна-эканамічны фактар прыпадае да 51 пункта ў паспяховасці па чытанні, гэта самы высокі разрыў з 79 краінаў. Падобныя даныя атрымалі даследчыкі цэнтра ІПМ: добрая паспяховасць назіраецца толькі ў 38,5% навучэнцаў, якія растуць у сем’ях, дзе недастаткова грошай на ежу; калі ж у сям’і няма цяжкасцяў з дарагімі пакупкамі, то добрая паспяховасць уласцівая ў 1,7 разу часцей.

Іншымі словамі, асаблівасці сям’і ды атачэння юных беларускі і беларуса моцна вызначаюць, якія поспехі яны будуць мець у школе і, верагодна, далей па жыцці.

Адукацыя перастае выконваць функцыі сацыяльнага ліфта

Сучасная беларуская адукацыя – гэта гісторыя пра вялікую няроўнасць. Апошнія даныя PISA-2018 паказваюць, што ў Беларусі на сацыяльна-эканамічны фактар прыпадае да 51 пункта ў паспяховасці па чытанні, гэта самы высокі разрыў з 79 краінаў. Падобныя даныя атрымалі даследчыкі цэнтра ІПМ: добрая паспяховасць назіраецца толькі ў 38,5% навучэнцаў, якія растуць у сем’ях, дзе недастаткова грошай на ежу; калі ж у сям’і няма цяжкасцяў з дарагімі пакупкамі, то добрая паспяховасць уласцівая ў 1,7 разу часцей.

Іншымі словамі, асаблівасці сям’і ды атачэння юных беларускі і беларуса моцна вызначаюць, якія поспехі яны будуць мець у школе і, верагодна, далей па жыцці.

Адукацыя перастае выконваць функцыі сацыяльнага ліфта

Сучасная беларуская адукацыя – гэта гісторыя пра вялікую няроўнасць. Апошнія даныя PISA-2018 паказваюць, што ў Беларусі на сацыяльна-эканамічны фактар прыпадае да 51 пункта ў паспяховасці па чытанні, гэта самы высокі разрыў з 79 краінаў. Падобныя даныя атрымалі даследчыкі цэнтра ІПМ: добрая паспяховасць назіраецца толькі ў 38,5% навучэнцаў, якія растуць у сем’ях, дзе недастаткова грошай на ежу; калі ж у сям’і няма цяжкасцяў з дарагімі пакупкамі, то добрая паспяховасць уласцівая ў 1,7 разу часцей.

Іншымі словамі, асаблівасці сям’і ды атачэння юных беларускі і беларуса моцна вызначаюць, якія поспехі яны будуць мець у школе і, верагодна, далей па жыцці.

Таксама дзяржава не можа падтрымліваць інфраструктуру адукацыі ў аднолькава добрым стане і, па сутнасці, перакладае гэтую функцыю на бацькоў праз паборы: сёння патрэбна «здаць на рамонт класа», заўтра – «на чарніла для прынтара», і так цягам усёй вучобы. Гэта значыць, па факце адказнасць за прапанаванне роўных магчымасцяў у навучанні нясе ўжо не дзяржава, а самі бацькі.

Абмежаваны доступ да адукацыйных інавацый, акрамя ўнутранай няроўнасці, фармуе няроўнасць знешнюю: паміж беларускай моладдзю і іх аднагодкамі ў іншых краінах. Замест крэатыўнасці вучням прывіваюць зазубрыванне, замест ініцыятыўнасці і крытычнага мыслення – татальную паслухмянасць, замест супрацоўніцтва – распад сувязяў. З такім неактуальным наборам навыкаў выпускнікам школаў і ўніверсітэтаў цяжэй трапіць на міжнародны рынак працы, а на мясцовым яны занадта марудна і цяжка інтэгруюць інавацыі ў эканоміку.

Слабая прафесійная падрыхтоўка кадраў і канкурэнцыя, якая зніжаецца, пагаршаюць якасць адукацыі

Настаўнікі і выкладчыкі часта шмат робяць для падтрымання прафесійнай кампетэнцыі, аднак іх магчымасці абмежаваныя адміністратыўнай нагрузкай і якасцю матэрыялаў, да якіх у іх ёсць вольны доступ. Як вынік, толькі ў 2% беларускіх школьных настаўнікаў ёсць ступень магістра, яны радзей за ўсіх з 79 краін-удзельніц PISA займаюцца сваім прафесійным развіццём. Даследаванні Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця паказваюць прамую сувязь паміж якасцю падрыхтоўкі, пастаянным прафесійным развіццём настаўнікаў і паказчыкамі навучэнцаў па ўсіх даследаваных прадметах. Чым больш увагі надзяляецца адбору настаўнікаў, тым лепш гэта ўплывае на паказчыкі вучняў. Гледзячы на звесткі Белстата, робіцца зразумела, што асаблівага выбару ў школьных адміністрацыяў няма, – колькасць дасяжных на рынку адмыслоўцаў пастаянна зніжаецца і пра якасны адбор можна толькі марыць.

Слабая прафесійная падрыхтоўка кадраў і канкурэнцыя, якая зніжаецца, пагаршаюць якасць адукацыі

Настаўнікі і выкладчыкі часта шмат робяць для падтрымання прафесійнай кампетэнцыі, аднак іх магчымасці абмежаваныя адміністратыўнай нагрузкай і якасцю матэрыялаў, да якіх у іх ёсць вольны доступ. Як вынік, толькі ў 2% беларускіх школьных настаўнікаў ёсць ступень магістра, яны радзей за ўсіх з 79 краін-удзельніц PISA займаюцца сваім прафесійным развіццём. Даследаванні Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця паказваюць прамую сувязь паміж якасцю падрыхтоўкі, пастаянным прафесійным развіццём настаўнікаў і паказчыкамі навучэнцаў па ўсіх даследаваных прадметах. Чым больш увагі надзяляецца адбору настаўнікаў, тым лепш гэта ўплывае на паказчыкі вучняў. Гледзячы на звесткі Белстата, робіцца зразумела, што асаблівага выбару ў школьных адміністрацыяў няма, – колькасць дасяжных на рынку адмыслоўцаў пастаянна зніжаецца і пра якасны адбор можна толькі марыць.

Слабая прафесійная падрыхтоўка кадраў і канкурэнцыя, якая зніжаецца, пагаршаюць якасць адукацыі

Настаўнікі і выкладчыкі часта шмат робяць для падтрымання прафесійнай кампетэнцыі, аднак іх магчымасці абмежаваныя адміністратыўнай нагрузкай і якасцю матэрыялаў, да якіх у іх ёсць вольны доступ. Як вынік, толькі ў 2% беларускіх школьных настаўнікаў ёсць ступень магістра, яны радзей за ўсіх з 79 краін-удзельніц PISA займаюцца сваім прафесійным развіццём. Даследаванні Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця паказваюць прамую сувязь паміж якасцю падрыхтоўкі, пастаянным прафесійным развіццём настаўнікаў і паказчыкамі навучэнцаў па ўсіх даследаваных прадметах. Чым больш увагі надзяляецца адбору настаўнікаў, тым лепш гэта ўплывае на паказчыкі вучняў. Гледзячы на звесткі Белстата, робіцца зразумела, што асаблівага выбару ў школьных адміністрацыяў няма, – колькасць дасяжных на рынку адмыслоўцаў пастаянна зніжаецца і пра якасны адбор можна толькі марыць.

Як зрабіць адукацыю стратэгіяй поспеху

Калі думаць пра адукацыю як пра адзін з асноўных грамадскіх інстытутаў, то ў дэмакратычнай Беларусі неабходна вярнуць гэтай сферы паўнавартасныя функцыі сацыяльнага ліфта і справядлівага прапанавання магчымасцяў.

Як зрабіць адукацыю стратэгіяй поспеху

Калі думаць пра адукацыю як пра адзін з асноўных грамадскіх інстытутаў, то ў дэмакратычнай Беларусі неабходна вярнуць гэтай сферы паўнавартасныя функцыі сацыяльнага ліфта і справядлівага прапанавання магчымасцяў.

Як зрабіць адукацыю стратэгіяй поспеху

Калі думаць пра адукацыю як пра адзін з асноўных грамадскіх інстытутаў, то ў дэмакратычнай Беларусі неабходна вярнуць гэтай сферы паўнавартасныя функцыі сацыяльнага ліфта і справядлівага прапанавання магчымасцяў.

Дыялог як фундамент

Каб выпрацоўванне і прыняцце новага бачання адукацыі ў грамадстве адбываліся плаўна, неабходная прастора для абмеркавання, у якой будуць прадстаўленыя ўсе магчымыя групы: эксперты, школьнікі, студэнты, бацькі, чыноўнікі і працадаўцы. Іншымі словамі, патрэбен дыялог. Калі ўсе групы змогуць акрэсліць свае патрэбы і ўнесці іх у агульнае бачанне, далей гэтыя групы стануць актыўнымі рэгулятарамі таго, як гэтае бачанне ўвасабляецца.

Дыялог як фундамент

Каб выпрацоўванне і прыняцце новага бачання адукацыі ў грамадстве адбываліся плаўна, неабходная прастора для абмеркавання, у якой будуць прадстаўленыя ўсе магчымыя групы: эксперты, школьнікі, студэнты, бацькі, чыноўнікі і працадаўцы. Іншымі словамі, патрэбен дыялог. Калі ўсе групы змогуць акрэсліць свае патрэбы і ўнесці іх у агульнае бачанне, далей гэтыя групы стануць актыўнымі рэгулятарамі таго, як гэтае бачанне ўвасабляецца.

Дыялог як фундамент

Каб выпрацоўванне і прыняцце новага бачання адукацыі ў грамадстве адбываліся плаўна, неабходная прастора для абмеркавання, у якой будуць прадстаўленыя ўсе магчымыя групы: эксперты, школьнікі, студэнты, бацькі, чыноўнікі і працадаўцы. Іншымі словамі, патрэбен дыялог. Калі ўсе групы змогуць акрэсліць свае патрэбы і ўнесці іх у агульнае бачанне, далей гэтыя групы стануць актыўнымі рэгулятарамі таго, як гэтае бачанне ўвасабляецца.

Рэкрутынг і павышэнне прафесійнай кваліфікацыі

Рэформы робяць людзі, таму амаладжэнне кадравага складу і павышэнне прафесійнай падрыхтоўкі – гэта ключавыя фактары поспеху. Зрабіць гэта можна толькі за кошт павышэння фінансавай і кар’ернай прывабнасці прафесіі настаўніка і выкладчыка. Гэта ў сваю чаргу патрабуе перагляду структуры бюджэтавання адукацыі і палітычнага рашэння, звязанага са стратэгіяй развіцця чалавечага капіталу Беларусі.

Гэты шлях паспяхова прайшла Фінляндыя, стаўшы ў выніку сусветным лідарам па якасці адукацыі. Але гэты працэс няхуткі – заняў некалькі дзесяцігоддзяў. Варта на старце не чакаць чаргі з маладых і перспектыўных настаўнікаў, а рыхтавацца да карпатлівай працы над змяненнем іміджу прафесіі.

Рэкрутынг і павышэнне прафесійнай кваліфікацыі

Рэформы робяць людзі, таму амаладжэнне кадравага складу і павышэнне прафесійнай падрыхтоўкі – гэта ключавыя фактары поспеху. Зрабіць гэта можна толькі за кошт павышэння фінансавай і кар’ернай прывабнасці прафесіі настаўніка і выкладчыка. Гэта ў сваю чаргу патрабуе перагляду структуры бюджэтавання адукацыі і палітычнага рашэння, звязанага са стратэгіяй развіцця чалавечага капіталу Беларусі.

Гэты шлях паспяхова прайшла Фінляндыя, стаўшы ў выніку сусветным лідарам па якасці адукацыі. Але гэты працэс няхуткі – заняў некалькі дзесяцігоддзяў. Варта на старце не чакаць чаргі з маладых і перспектыўных настаўнікаў, а рыхтавацца да карпатлівай працы над змяненнем іміджу прафесіі.

Рэкрутынг і павышэнне прафесійнай кваліфікацыі

Рэформы робяць людзі, таму амаладжэнне кадравага складу і павышэнне прафесійнай падрыхтоўкі – гэта ключавыя фактары поспеху. Зрабіць гэта можна толькі за кошт павышэння фінансавай і кар’ернай прывабнасці прафесіі настаўніка і выкладчыка. Гэта ў сваю чаргу патрабуе перагляду структуры бюджэтавання адукацыі і палітычнага рашэння, звязанага са стратэгіяй развіцця чалавечага капіталу Беларусі.

Гэты шлях паспяхова прайшла Фінляндыя, стаўшы ў выніку сусветным лідарам па якасці адукацыі. Але гэты працэс няхуткі – заняў некалькі дзесяцігоддзяў. Варта на старце не чакаць чаргі з маладых і перспектыўных настаўнікаў, а рыхтавацца да карпатлівай працы над змяненнем іміджу прафесіі.

Аўтаномія і давер

Як адзначаюць даследчыкі Сусветнага банка, адным з ключавых фактараў поспеху фінскай сістэмы адукацыі стала яе пабудова на даверы. Таму пасля таго, як бачанне выпрацаванае і новыя кадры паступова ўліваюцца, надыходзіць этап увасаблення – і тут мы нарэшце пакінем адміністрацыю адукацыйных устаноў, настаўнікаў і выкладчыкаў наноў знаходзіць сябе ў прафесіі, устанаўліваць сістэмы ацэнкі і несці адказнасць за якасць адукацыі.

Аўтаномія і давер

Як адзначаюць даследчыкі Сусветнага банка, адным з ключавых фактараў поспеху фінскай сістэмы адукацыі стала яе пабудова на даверы. Таму пасля таго, як бачанне выпрацаванае і новыя кадры паступова ўліваюцца, надыходзіць этап увасаблення – і тут мы нарэшце пакінем адміністрацыю адукацыйных устаноў, настаўнікаў і выкладчыкаў наноў знаходзіць сябе ў прафесіі, устанаўліваць сістэмы ацэнкі і несці адказнасць за якасць адукацыі.

Аўтаномія і давер

Як адзначаюць даследчыкі Сусветнага банка, адным з ключавых фактараў поспеху фінскай сістэмы адукацыі стала яе пабудова на даверы. Таму пасля таго, як бачанне выпрацаванае і новыя кадры паступова ўліваюцца, надыходзіць этап увасаблення – і тут мы нарэшце пакінем адміністрацыю адукацыйных устаноў, настаўнікаў і выкладчыкаў наноў знаходзіць сябе ў прафесіі, устанаўліваць сістэмы ацэнкі і несці адказнасць за якасць адукацыі.

Роўныя інфраструктурныя магчымасці для розных сацыяльных груп

Колькі б аўтаноміі ні было ў адукацыйных установах, паўнавартасна функцыянаваць яны могуць толькі ва ўмовах развітай інфраструктуры: пры добра абсталяваных класах, высокахуткасным інтэрнэце, безбар’ерным асяроддзі, адэкватных санітарных умовах. За кошт новых інфраструктурных магчымасцяў можна выраўноўваць сацыяльна-эканамічны фактар, які цяпер так моцна ўплывае на вынікі беларускіх школьнікаў. Ствараючы роўную і развітую інфраструктуру навучання, мы даем беларускім дзецям магчымасць канкураваць і перамагаць на глабальным рынку працы.

Роўныя інфраструктурныя магчымасці для розных сацыяльных груп

Колькі б аўтаноміі ні было ў адукацыйных установах, паўнавартасна функцыянаваць яны могуць толькі ва ўмовах развітай інфраструктуры: пры добра абсталяваных класах, высокахуткасным інтэрнэце, безбар’ерным асяроддзі, адэкватных санітарных умовах. За кошт новых інфраструктурных магчымасцяў можна выраўноўваць сацыяльна-эканамічны фактар, які цяпер так моцна ўплывае на вынікі беларускіх школьнікаў. Ствараючы роўную і развітую інфраструктуру навучання, мы даем беларускім дзецям магчымасць канкураваць і перамагаць на глабальным рынку працы.

Роўныя інфраструктурныя магчымасці для розных сацыяльных груп

Колькі б аўтаноміі ні было ў адукацыйных установах, паўнавартасна функцыянаваць яны могуць толькі ва ўмовах развітай інфраструктуры: пры добра абсталяваных класах, высокахуткасным інтэрнэце, безбар’ерным асяроддзі, адэкватных санітарных умовах. За кошт новых інфраструктурных магчымасцяў можна выраўноўваць сацыяльна-эканамічны фактар, які цяпер так моцна ўплывае на вынікі беларускіх школьнікаў. Ствараючы роўную і развітую інфраструктуру навучання, мы даем беларускім дзецям магчымасць канкураваць і перамагаць на глабальным рынку працы.

Навыкі XXI стагоддзя і інавацыі

Тое, якім прафесійна-тэхнічным навыкам (hard skills) будуць навучаць беларусаў у будучыні, шмат у чым залежыць ад выбраных мадэляў эканамічнага развіцця. Тэхналогіі і крэатыўнасць, сістэмнае мысленне, замежныя мовы, педагогіка дыскамфорту і добрага самаадчування – гэта тое, што будзе запатрабаванае ў любой сферы. Дзякуючы пастаянным практыкам гэтых навыкаў, нашыя выпускнікі змогуць нароўні з прадстаўнікамі іншых краін удзельнічаць у міжнародным адукацыйным і прафесійным абмене, а таксама ўкараняць засвоеныя інавацыі на мясцовым узроўні.

Асновай эфектыўнага развіцця мяккіх навыкаў (soft skills) ёсць камунікацыя і здольнасць супрацоўнічаць. Важная таксама здольнасць камунікаваць з прадстаўнікамі розных культураў і груп, дамаўляцца, прычым усё гэта на англійскай мове. Такі набор здольнасцяў дазволіць юным беларусам быць у топе глабальнага рынку працы і прыўносіць у краіну інавацыі.

Якаснае рэфармаванне адукацыі закладае моцны імпульс для росту дабрабыту. Адукаваныя, праактыўныя, уключаныя ў глабальны кантэкст выпускнікі школ і ўніверсітэтаў выступаюць агентамі эканамічных зменаў. Таксама сістэмная і прагрэсіўная рэформа адукацыйнай сістэмы заўсёды звязаная з тэктанічнымі зрухамі каштоўнасных установак грамадства, са змяненнем структуры эканомікі і ў выніку – з паскоранай пабудовай дэмакратычных інстытутаў і іх далейшым умацаваннем.

Браць адказнасць за сваю адукацыю па-за сістэмай і займацца самаадукацыяй цягам усяго жыцця – гэта можна рабіць ужо цяпер. Можа быць цяжка і доўга, але гэта важныя тактычныя крокі, з якіх будзе складацца стратэгія для нашай краіны. Чым больш беларусаў і беларусак цяпер будзе праактыўна падыходзіць да падтрымання сваіх навыкаў у актуальным стане, тым больш у нас шанцаў здабыць поспех у будучых адукацыйных рэформах.

Навыкі XXI стагоддзя і інавацыі

Тое, якім прафесійна-тэхнічным навыкам (hard skills) будуць навучаць беларусаў у будучыні, шмат у чым залежыць ад выбраных мадэляў эканамічнага развіцця. Тэхналогіі і крэатыўнасць, сістэмнае мысленне, замежныя мовы, педагогіка дыскамфорту і добрага самаадчування – гэта тое, што будзе запатрабаванае ў любой сферы. Дзякуючы пастаянным практыкам гэтых навыкаў, нашыя выпускнікі змогуць нароўні з прадстаўнікамі іншых краін удзельнічаць у міжнародным адукацыйным і прафесійным абмене, а таксама ўкараняць засвоеныя інавацыі на мясцовым узроўні.

Асновай эфектыўнага развіцця мяккіх навыкаў (soft skills) ёсць камунікацыя і здольнасць супрацоўнічаць. Важная таксама здольнасць камунікаваць з прадстаўнікамі розных культураў і груп, дамаўляцца, прычым усё гэта на англійскай мове. Такі набор здольнасцяў дазволіць юным беларусам быць у топе глабальнага рынку працы і прыўносіць у краіну інавацыі.

Якаснае рэфармаванне адукацыі закладае моцны імпульс для росту дабрабыту. Адукаваныя, праактыўныя, уключаныя ў глабальны кантэкст выпускнікі школ і ўніверсітэтаў выступаюць агентамі эканамічных зменаў. Таксама сістэмная і прагрэсіўная рэформа адукацыйнай сістэмы заўсёды звязаная з тэктанічнымі зрухамі каштоўнасных установак грамадства, са змяненнем структуры эканомікі і ў выніку – з паскоранай пабудовай дэмакратычных інстытутаў і іх далейшым умацаваннем.

Браць адказнасць за сваю адукацыю па-за сістэмай і займацца самаадукацыяй цягам усяго жыцця – гэта можна рабіць ужо цяпер. Можа быць цяжка і доўга, але гэта важныя тактычныя крокі, з якіх будзе складацца стратэгія для нашай краіны. Чым больш беларусаў і беларусак цяпер будзе праактыўна падыходзіць да падтрымання сваіх навыкаў у актуальным стане, тым больш у нас шанцаў здабыць поспех у будучых адукацыйных рэформах.

Навыкі XXI стагоддзя і інавацыі

Тое, якім прафесійна-тэхнічным навыкам (hard skills) будуць навучаць беларусаў у будучыні, шмат у чым залежыць ад выбраных мадэляў эканамічнага развіцця. Тэхналогіі і крэатыўнасць, сістэмнае мысленне, замежныя мовы, педагогіка дыскамфорту і добрага самаадчування – гэта тое, што будзе запатрабаванае ў любой сферы. Дзякуючы пастаянным практыкам гэтых навыкаў, нашыя выпускнікі змогуць нароўні з прадстаўнікамі іншых краін удзельнічаць у міжнародным адукацыйным і прафесійным абмене, а таксама ўкараняць засвоеныя інавацыі на мясцовым узроўні.

Асновай эфектыўнага развіцця мяккіх навыкаў (soft skills) ёсць камунікацыя і здольнасць супрацоўнічаць. Важная таксама здольнасць камунікаваць з прадстаўнікамі розных культураў і груп, дамаўляцца, прычым усё гэта на англійскай мове. Такі набор здольнасцяў дазволіць юным беларусам быць у топе глабальнага рынку працы і прыўносіць у краіну інавацыі.

Якаснае рэфармаванне адукацыі закладае моцны імпульс для росту дабрабыту. Адукаваныя, праактыўныя, уключаныя ў глабальны кантэкст выпускнікі школ і ўніверсітэтаў выступаюць агентамі эканамічных зменаў. Таксама сістэмная і прагрэсіўная рэформа адукацыйнай сістэмы заўсёды звязаная з тэктанічнымі зрухамі каштоўнасных установак грамадства, са змяненнем структуры эканомікі і ў выніку – з паскоранай пабудовай дэмакратычных інстытутаў і іх далейшым умацаваннем.

Браць адказнасць за сваю адукацыю па-за сістэмай і займацца самаадукацыяй цягам усяго жыцця – гэта можна рабіць ужо цяпер. Можа быць цяжка і доўга, але гэта важныя тактычныя крокі, з якіх будзе складацца стратэгія для нашай краіны. Чым больш беларусаў і беларусак цяпер будзе праактыўна падыходзіць да падтрымання сваіх навыкаў у актуальным стане, тым больш у нас шанцаў здабыць поспех у будучых адукацыйных рэформах.

на галоўную

наверх

Іншыя артыкулы

Як спыніць выміранне беларусаў?

Леў Львоўскі

чытаць

Павел Мацукевіч

чытаць

/ Рыгор Астапеня

Як беларускай знешняй палітыцы выйсці з тупіка

Алесь Аляхновіч

чытаць

Лукашэнка сышоў, Расія настроена варожа — што дапаможа эканоміцы Беларусі справіцца?